Leiderschap is totaalvoetbal
Naast de energietransitie is het volgens Sander Tideman tijd voor een leiderschapstransitie. ‘Het kapitalisme was een interessant experiment van de mensheid, maar is na 200 jaar aan vervanging toe.’ Een SOS voor het bedrijfsleven. Het gaat niet langer alleen om geld, maar ook om duurzaamheid. ‘We moeten leiders radicaal gaan bijscholen. Ze zouden iets kunnen leren van totaalvoetbal.’
Tideman noemt het oude kapitalistische systeem de driehoek van groei waarbij het draait om kapitaal, consument en productie. ‘De driehoek van groei is ontworpen om optimale efficiency van geïnvesteerd kapitaal en productie te creëren. Als onze economische activiteit alleen maar efficiency nastreeft, zal dit geleidelijk de vitaliteit en gezondheid van het hele systeem ondermijnen.’ Waar hij naar toe wil, is niet de driehoek van groei, maar de cirkel van duurzaamheid. Hij formuleerde zes beginselen waarmee deze cirkel van duurzaamheid kan worden gebouwd. Dit past hij toe op bedrijven, met het SOS-model: System, Organisations en Self. Anders gezegd: Triple Value Leadership waarbij bedrijven waarde creëren voor zichzelf, klanten én samenleving. ‘Het wordt tijd dat we de blinddoek afdoen. Zien wat we veroorzaakt hebben in het kapitalisme.’ In zijn boek richt Tideman zich daarbij primair op de rol van bedrijven omdat zij zo’n grote maar onderbelichte rol spelen in het scheppen van een duurzame toekomst. ‘Ik wil dat leiders zich bewust worden van het feit dat ze niet alleen denken in kortetermijnwinsten. Marc Benioff (CEO Salesforce) zei het mooi: “Het kapitalisme is goed voor me geweest. Maar als kapitalist geloof ik dat het tijd is om hardop te zeggen wat we eigenlijk allemaal wel weten: het kapitalisme, zoals we het kennen, is dood.” De financiële crisis was daarbij een kantelpunt. De duurzame development goals van de VN hebben vervolgens een mooi kader geschetst waarin duurzaamheid een plek kreeg. Maar het is een verwarrende periode. Bedrijven zijn nu nog met MVO bezig, maar ik vind MVO vaak niet meer dan een vernislaagje. Greenwashing. De stap naar echt duurzaam ondernemen is ingewikkeld, en moeten we nog maken. Ik wil met dit boek hoop bieden en helpen met dit ingewikkelde proces. Laten zien dat kan en vooral ook hoe dat kan. Van de driehoek kunnen we naar de cirkel, door de methode van Triple Value Leadership toe te passen. Er zijn succesvolle voorbeelden uit de praktijk. Door een partnership aan te gaan met het World Food Program van de VN heeft DSM bijvoorbeeld een mondiaal probleem weten te herdefiniëren tot een zakelijke groeikans. Zo werk je aan winst én samenleving.’ Maar wat is er duurzaam aan cola? Waarom rennen we met z’n allen naar de Action als we iets goedkoops willen? Waarom vliegen we ons gek? Dan kunnen we toch met tachtig procent van de economie stoppen als we echt duurzaam willen zijn? Tideman: ‘Ik mag het niet hardop zeggen, maar ja eigenlijk is dat zo. Niet elke industrie kan meer groeien. Als we eerlijk zijn, moeten we bepaalde industrieën afschrijven. Ik besef dat het een lastige boodschap is als je als leider moet zeggen dat de tent dicht kan omdat er geen maatschappelijke waarde is. Toch zie ik dat Coca Cola ook met waterproducten en sappen bezig is. We proberen kerosine te vervangen door biofuel en de autoindustrie maakt met de elektrische auto echt wel stappen. Via de weg van innovatie is veel mogelijk. Ondernemers moeten het momentum nu zelf pakken om duurzaam te worden. Deep down weten leiders ook dat het zo niet verder kan. Het rapport van de Club van Rome dateert van 1972. Dieselgate bij Volkswagen was bewuste misleiding door leiders die beter wisten.’
Totaalvoetbal
Leiderschap is voor Tideman een belangrijke component binnen Triple Value Leadership. ‘Leiderschap van duurzaamheid, vereist leiders die beschikking hebben over buitengewone capaciteiten. Dit zijn leiders die complexiteit kunnen lezen en voorspellen. We hebben wijze leiders nodig.’ Tideman vraagt veel van de leider van de toekomst, zo blijkt uit zijn boek. We moeten leiders radicaal bijscholen… Leiders moeten uitgesproken kwaliteiten hebben…. Leiders moeten strijders, verbinders, zieners, bewakers, ontdekkers en wijzen zijn. Tideman: ‘Meestal zijn ze op twee van die laatste aspecten goed, de andere vier niet.’
--
